भगवानबुद्धको सर्बज्ञता

एक दिन भिक्षाटनको समयमा शुभ माणवक ब्राम्हण नभएको बेलामा भगवान बुद्ध शुभको घरमा भिक्षाटन गर्न जानु भयो । त्यहां पालि राखेको कुकुर -तोदेय( मानिसको जन्मको नाम)ले भगवानलाई देख्ने बित्तिकै नजिक गर्इ भगवान प्रति शत्रुताको व्यवहार गरि घुमि घुमि भुकि रह्यो । त्यस अवस्थामा भगवानले भन्नुभयो ( तोद्देय तिमिले मनुष्य जीवनमा म तथागतलाई गौतम गौतम  भनि क्षुद्र वचन प्र्रहार गरेका थियौ । अहिले कुकूर भएर जन्म लिंदा पनि मलाई भुकि रहेकाछौ । तिमी अब धेरै समय नबित्दै अवीचि नरकमा पुग्नेछौ । यहांनेर विचार गर्नु पर्ने कुरा के छ भने तोदेय पुर्वजन्ममा साधारण व्यक्ति थिएनन् यी त राजगुरु पण्डित धनपती हो तैपनि पृथकजन भन्दाखेरी कसैको पनि गति स्थिर छैन । पृथग्जन रुपमा मरे भने-१) मनुष्य भएर पनि जन्म लिन्छ -२) देवता भएर पनि जन्मिनेछ -३) तिरश्चीन भएर पनि जन्मीनेछ -४) नरकमा पनि पतन हुनेछ -५) प्रेत भएर पनि जन्मिनेछ । यि पांचवटा गतिहरु मध्यमा कुनै एकमा जन्मिनु पर्ने निश्चित हुन्छ भनेर बौद्धग्रन्थहरुमा उल्लेख गरेको पाईन्छ । तर्सथ तोदेय ब्राम्हण मरेर उस्को अकुशल कर्मानुसार कुकुर भएर जन्मिनु परेको हो ।

 भगवान बुद्ध शुभ ब्राम्हणको घरमा भिक्षाटनको लागि जानुहंदा निजका पिता तोदेय यद्यपी त्यो कुकुरको नाम थिएन शुभका पिता तोदेय मरि सकेको थियो । कुकुरले सोंच्यो यो गौतमले मेरो बिषयमा जानिसक्यो भनेर दुःखी र खिन्न भएर त्यो कुकुर भान्सा घरको चुलोको बीच खरानीमा टाउको निहुराएर सुति रह्यो घरका मानिसले उचालेर ल्याई उत्तम पवित्र बिछौनामा सुताउंदा पनि त्यो सुत्न मानेन । शुभ माणवक बाहिर बाट फर्केर आउंदा कुकुरको अवस्था देखेर सोध्योे । त्यस कुकुरलाई शुभले धेरै मायां गथ्र्यो । घरका मानिसले बुद्ध आउंदाको सबै कुरा बताए । त्यस बेला शुभ ब्राम्हणलाई बुद्ध प्रति रीस उठ्यो । " मेरो बुवा ब्रम्हलोकमा पुगिसकेकोछ तोदेय त्यो कुकुर भएर जन्मन सक्तैन तै पनि गौतमले मेरो बुवालाई  कुकूर भएर जन्मेकोछ भनेर जाने -" यो गौतमलाई मैले झुठो आरोप लगाएर बेज्जत गरिदिन्छु । यति भनेर भगवान बुद्ध कहां गयो । शुभले  भगवान बुद्धलाई सोध्यो(ए श्रमण गौतम † आफ्नो बाबुलाई   कुकुर भएर जन्मेको भनेको सांचो हो -

 भगवानले भन्नुभयो ( सत्य हो † विश्वास नभए घर फर्केर पानी नमिसाएको क्षीर -खीर) जावला त्यो   कुकुरलाई पेटभरी ख्वाउ ,श्रेष्ठतम ओछ्यानमा सुताउ । अर्धन्रि्रामा पुग्दा त्रि्रो बुवाले तिमीलाई नबताई लुकाएर गाडेर राखेको सम्पत्तीको बारेमा त्यो संग सोध त्यसबेला सबै बताई दिनेछ । तब तिमिले त्यो कुकूर आफ्नै  बुवानै थियो भनेर जान्नेछौ ।

शुभ ब्राम्हणले त्यसै गरे । कुकूरले सो कुरा जाने पछि आंसु झारेर भुक्दै धन सम्पत्ती गाडेको ठाउँ खुट्टाले खोस्रेर देखायो । त्यो ठाउं खनेर हेर्दा बुवाले लुकाएर राखेको धन सम्पत्ती सबै भेटीयो । शुभ ब्राम्हण बुद्धप्रति ठूलो श्रद्धा राखी प्रशन्न भयो । श्रमण गौतमले जन्म जन्मको ढाकीएको सुक्ष्म प्रतिसन्धिलाई समेत जान्न सक्नुहुने रहेछ । बुद्ध र्सबज्ञ हुनुहुंदो रहेछ भनेर खुसि भएको थियो ।।
भवतु सब्ब मङ्गलम्