शाक्यमुनी बुद्ध नेपालमा जन्मेकाहुन

                                                                 

                                           

                                              जीवनकुमार शाक्य

भारतले बेलाबखतमा बुद्धको जन्मस्थानलाई लिएर भ्रामक प्रचार गरिराखेको छ । उसले नेपालको लुम्बिनीसँगको भारतीय सीमानामा नै जोडेर अर्को लुम्बिनी बनाएको छ । बुद्ध भारतीय हुन उनी जन्मिएको भूमि लुम्बिनी भारतमा पर्दछ भनी प्रमाणित गर्नका लागि विद्युतीय सञ्चार माध्यम, बलिउडमा निर्मित चलचित्र, विद्यालयहरुमा पढाइने पाठ्यपुस्तक, साधुसन्तहरुको प्रवचनलाई समेत उपयोग गरेको छ । यद्यपि भारतीय योग गुरु रामदेवले यस्को बिरोध गरेर भनेकाछन कि बुद्ध भारतमा जन्मेका हुन् भन्नु सरासरमहा गल्ती हो बुद्धको जन्म नेपालमै जन्मेकाहुन् ।
उसले बलिउडले बनाएको चाँदनी चौक टु चाइना नामक चलचित्रको मुख्य नायकको मुखबाट नै "लुम्बिनी भारतमा पर्दछ ।" भन्ने सम्बाद ओकल्न लगायो । २०६९ माघ ३ गतेका दिन बाबुराम भट्टर्राई सरकारका पर्यटन मन्त्री पोष्टबहादुर बोगटीलाई लुम्बिनीमा बोलाएर "लुम्बिनी भारतमा पर्दछ । र, बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् ।" भनी भारत सरकारले तयार पारेको "दी पाथ" नामक किताव नै हातमा थमाइ दिएको थियो । नेपाल सरकारका मन्त्रीकै हातमा यसरी भारतले लुम्बिनी र बुद्धलाई भारतीय भएको दावी गर्दा मन्त्रीज्यूले कुनै प्रतिक्रिया नजनाउनु भारतको चाकरी गरेको ठहर्छ ।
राजधानीका देशमाको विभिन्न ८ स्थानहरुमा विपश्यना केन्द्रहरु खोलिएका छन् । त्यहाँ दश दिनसम्म ध्यान राखिने गरिएको छ । प्रत्येक दिन साँझ ७ बजे देखि ८ः३० सम्म डेढ घण्टा सत्यनारायण गोयन्काको हिन्दी वा अंग्रेजी माध्यमका प्रवचन श्रव्यदृश्य मार्फ प्रसार गरिन्छ । यो ध्यान बुद्ध धर्ममा आधारित छ भनेर आरोप लगाउनेहरुले लगाएतापनि यसो ठाडै आरोप लगाउन मिल्दैन किन कि यस ध्यानमा बुद्धको ध्यान गरिंदैन केवल आफ्नो मनको स्थितिलाई हेरिन्छ । उनको दश दिनको प्रवचनका दशवटै श्रृखलामा भगवान बुद्धको जन्म भारतको लुम्बिनीमा भएको सम्बाद सुन्न पाइन्छ भनेर भन्नु गलत हो किनकि भारत नभनेर लुम्बीनी मात्रै भनिएकोछ ।भनेर गलत कुरा भनेपनि त्यसो भनिएको हुंदैन मन शान्त पार्न बिपश्यना ध्यान गर्ने गरेका छन् । त्यहाँ सहभागि हुने कुनै महानुभावहरुले अहिलेसम्म यी कुरा बाहिर ल्याएका छैनन् भनेर आरोप लगाएतापनि यसको बारेमा मैले कुरा उठाएकोछु।
काठमाण्डौका विद्यालयहरुले वषौ देखि राजधानीमा यस्ता विद्यालयहरुका बालबालिकाहरुलाई पढादैं आइरहेको कक्षा ६ को इन्टिग्रेडेड सोसल स्टडिज् बुक ६ को पृष्ठ संख्या ४५ को "नयाँ विचारको विकास" पाठको प्रथम र द्वितीय हरफमा "लगभग इसा पर्ूवको छैठौं शताब्दीमा, झण्डै २५०० वर्षअगाडि, भारतमा दर्ुइ जना महान् मानवहरुको जन्म भएको थियो । तिनीहरु गौतम बुद्ध र महाबीरा भर्दमन थिए । तिनीहरुका शिक्षाहरुले बौद्ध र जैन धर्मको जन्म दिएका थिए ।", १३
"गौतम बुद्धको नामबाट बौद्ध धर्मको नाम राखियो । उनको वास्तविक नाम शाक्य कूलका सिर्द्धार्थ थियो । उनी लुम्बिनीमा जन्मिएका थिए । भनी पढाइराखिएको छ । यति मात्र होइन कि कञ्चनजङ्घा र अन्नपूर्ण हिमाल भारतीय हिमालय श्रृखलामा पर्दछ भनी पनि पढाइएको छ । "अन्नपूर्ण र कञ्चनजङ्घा हिमाल गंगा र ब्रहृमपुत्र नदीको उद्गम हिमनदी रहेको हिमाली श्रृखलामा पर्दछन्" भनिएको छ । बिसौं बर्षेखि यस्ता पाठहरु पढाइदासम्म पनि यहाँको सरकार, शिक्षा मन्त्रालय मौन छन् । यसरी मौन बस्नु कुनै चासो नदेखाउनुको पछाडिको नियत के हो - हामीले के पढिराखेका छौं, के पढाइराखेका छौं र के अनुगमन गरिराखेका छौं ।
यस्तो अवस्थाको मुख्य कमजोरी हाम्रा देशका मुख्य नेताहरु भारतको बिरुद्धमा चुँ सम्म पनि बोल्न नसक्नु राज्यको तर्फबाट कुनै आधिकारिक पत्राचार गर्न नसक्नु हो । किन लाचार हुन्छन त भन्दा भारतले तिनिहरुलाई थुप्रै सुबिधा प्रदान गरेकोछ नेताका बालबच्चाहरु नातेदारहरुलाई छात्रबृत्ती प्रदान गरिनु मुख्य रहेकोछ । भारतीय नुन खाएको हुंदा नुनको सोझा भएकाहुन त्यसको गुण जे गर्दा पनि जेभन्दापनि चुप लागेका हुन् भन्दा अत्युक्ति नहोला ।
यद्यपि विश्ववपश्यनाचार्य सत्यनारायण गोयन्काज्यू नेपाल आउनुहुंदा भगवान बुद्ध नेपालमा जन्मेका हुन भनेर सुधार गरि सक्नुभएकोछ अब प्रवचनको विडीयो तथा सिडीहरुमा पनि सुधारहरनु नित्तान्त आवश्यकछ । भगवान बुद्ध नेपालमा जन्मेका हुन भनेर बकमफुसे धक्कु लगाएर मात्रै हुंदैन वहाँले प्रतिपादन गरेको शिक्षालाई हाम्रा प्राथमिक विद्यालय देखि माथिका पाठ्यक्रमहरुमाने समावेश गरिनुपर्छ ।

भवतु सब्ब मङ्गलम्