तिन व्यक्ति

 जो दुबै आंखा भएका,एक आंखा मात्रै भएका र दुबै आंखा नभएका

क) अन्धो व्यक्ति (BLIND)

ख) काना -एक आंखा भएको) (ONE EYE PERSON)M

ग) २ आंखा भएको व्यक्तिः

क)अन्धो व्यक्ति कस्तो हुन्छ त?- यहां कोहि व्यक्तिसंग त्यस्तोको आंखा हुंदैन जुन रुपको आंखा व्दारा भोगलाई प्राप्त गर्न सकोस र प्राप्त भएको भोगलाई बृद्धि गर्न सकोस । त्यस रुपको आंखा हुंदैन जुन रुपको आंखा व्दारा कुशलाकुशल धर्मलाई जान्न सकोस,दोषादोष धर्मलाई जान्न सकोस,हीन-प्रणित धर्मलाई जान्न सकोस। पाप र पुण्य धर्मलाई जान्न सकोस त्यस्तो व्यक्तिलाई अन्धो व्यक्ति भनिन्छ । यहां धर्मको अर्थ प्राकृत नियमलाई भन्न खोजिएको हो स्वभाविक र असल

ख) अंध्यारोबाट उज्यालो तर्फ लाग्ने व्यक्तिःयस संसारमा कोहि व्यक्ति दुःखको जीवन बिताईरहेकोहुन्छ ।दरिद्र भएर समस्या झेली रहेकोहुन्छ । शरीर पनि नराम्रेा,मीठो भोजनको अभाव राम्रो लुगाको अभाव हुन्छ तर आफ्नो आचरणमा परिवर्तन गरि अरुको लाभ हुने वचन बोल्न कार्य गर्ने धर्मानुशाशनमा रहने आचारण गर्दछन् । राम्रो र लोकहितकारी कार्यले गर्दा यसै जुनीमा वा मरण पछि सुगतिमा उत्पन्न हुन्छ । यस्तो व्यक्तिलाई अंध्यारोबाट उज्यालो तर्फजाने व्यक्ति भनिन्छ । अंगुलीमाल खतरनाक डांका भएपनि बुद्धको शरणमा गएपछि  अरहत प्राप्त गर्दछ ।

ग) उज्यालो बाट अंध्यारो तर्फजाने व्यक्तिःयस संसारमा कोहि व्यक्ति सर्बसम्पन्न हुन्छन् धन सम्पत्ती,रुप,गुण, मीठो भोजन,लुगा सबै राम्रो शरीर र वचनले पनि राम्रो । तर मति भ्रष्ट भएपछि अहितकारी कार्य गर्ने दुर्वचन बोल्ने गर्नाले दुर्गति तिर बढदछ यसै जुनिमा र मरण पछि अर्को जुनीमा पनि यस्तो व्यक्तिलाई उज्यालोबाट अंध्यारो तर्फजाने व्यक्ति भनिन्छ ।

घ) उज्यालो बाट उज्यालो तर्फजाने व्यक्तिः यस संसारमा कोहि व्यक्ति सबै कुराले सम्पन्न हुन्छन् । भोजन लुगा,सन्तान तथा रुप आवास सबै  र वचनले पनि लोकहितकारी आचारण गर्ने यहि जुनीमा सुख भोग गर्दै जाने हुन्छन् उत्तरोत्तर प्रगति हुंदै जान्छ र मरण पछि पनि सुगतिमा उत्पन्न हुने हुन्छ । यस्तो व्यक्तिलाई उज्यालोबाट उज्यालो तर्फजाने व्यक्ति भनिन्छ ।

हितकारी अहितकारी चार थरिका व्यक्तिः

क) आफ्नो हितको लागि आचरण गर्ने कोशिश गर्ने तर अरुको लागि केहि नगर्ने व्यक्ति ।

ख) अरुको हितको लागि सबै गर्ने तर आफ्नो लागि केहि नगर्ने ।

ग)आफ्नो लागि र अरुको हितको लागि मरि मेट्ने व्यक्ति ।

घ) आफ्नो लागि होस वा अरुको हितको लागि पनि केहि कोशिश नगर्ने व्यक्ति ।

-आंखा चिम्लेर यहांनिर आफुले आफुलाई मूल्यांकन गरौं )
अभिध्मपिटकबाट