जहाँ जहाँ जब जब धर्तीमा मानव समाजमा दुःखले व्याप्त हुन्छ तब तब
बुद्धको प्रादुर्भाव हुन्छ । भगवान बुद्धले ईसा भन्दा छसय वर्ष पूर्व भारतमा बुद्ध
धर्मको स्थापना गर्नुभयो । हुन त भगवान बुद्धले, धर्मको
प्रवर्तन चाहनुहुदैन थियो, बरु त्यसमा सुधार गर्न चाहनुहुन्थ्यो,
किनकि
वहाँ कल्याणमा विश्वास राख्नुहुन्थ्यो । वहाँको धर्म तीन कुराको खोजमा
निहित छ ।
* प्रथम संसारमा अशुभ छ।
* दोश्रो यस अशुभको कारण के हो ? वहाँले भन्नुभयो
कि यो मनुष्यको दोश्रो भन्दा माथि चढने इच्छामा हो। यो मान्छेको दोष हो जस्को
निवारण निस्वार्थताले गर्न सकिन्छ ।
* तेश्रो यस अशुभको उपचार निस्वार्थ बनेर गर्न सकिन्छ ।
भगवान बुद्धले भन्नुभयो कि जहिले पनि बलले कुनै समस्याको समाधान गर्न
सकिंदैन, यही आधारमा नै भगवान बुद्धको धर्मको मुख्य आधार थियो । भगवान बुद्ध
समताको महान उपदेष्टा हुनुहुन्थ्यो।
वहाँको भनाई थियो कि आध्यात्मिकता प्राप्त गर्ने अधिकार प्रत्येक
स्त्री-पुरुषलाई छ । मानवको समता वहाँको महान उपदेशहरु मध्य एक हो । भगवान बुद्धको
उपदेश यो मलाई ठीक छैन भन्ने बिरलै हुन्छ । ठीक हुंदा हुंदै पनि पालन गर्न सक्तैन
। वहाँको धर्म सिद्धान्त यो हो कि मनुष्य दुःख यसकारण भोग्छ कि उ मात्र स्वार्थी छ।
भगवान बुद्धले भन्नुभएकोछ कि समस्त प्राणिहरुको कर्म दश कुकर्महरुमा निहितछन । यदि
यसबाट बच्ने हो भने सुखको मार्ग छर्लङ्गै हुन्छ । मानिस जानी जानी यहि दश कुकर्ममा
फँस्छ । केहो त त्यो कुकर्म हुन त सबैलाई थाहाछ तर होस मात्रै छैन । जिव हत्या, चोरी तथा व्यभिचार यि तीन खराब कर्म
शरीरबाट गरीने हो । झूठो बोल्नु, अश्लील शव्द बोल्नु, अनावश्यक गफ गर्नु
तथा अरुको निन्दा चर्चा गर्नु यि चार खराब कर्म वचनबाट जीवनको हो । जे पनि चाहना लोभ
गर्नु ,क्रोध
गर्नु अथवा रीसाउनु द्वेष तथा अरुको
ईर्ष्या गर्नु यि तीन मनको खराब कर्म हुन । यि दश खराब कर्मबाट मान्छे बच्ने हो
भने सर्वश्रेष्ठ मनुष्य हुन्छ । वास्तवमा कुनै गाह्रो छैन । यहि दश कुकर्मलाई
सुकर्ममा परिवर्तन गर्नेहो भने उ सर्बश्रेष्ठ धार्मिक हुन सक्छ । मानिसको शरीरले
होसै नराखेर शरीरबाट पाप गरिहाल्छ । वचनले पनि पाप गरि हाल्छ । शरीर बाट भन्दा पनि
वचनले धेरै पाप अथवा कुकर्म गरिरहन्छ । अर्को कुरा मनले वा चेतनले पाप गर्छ । खराब
कर्म नगर्नु र नगर्न प्रेरित गर्नु पनि कुशल कर्महो । त्यस्तै हो खराब कर्म आफूले
नगरे पनि गर्न प्रेरित गर्नु कुकर्म हो । मानिस धार्मिक हुन सरलैछ । भजन किर्तन
गर्दैमा मन्दीर गुम्बा गएर घोप्टी पर्दैमा धार्मिक हुन्छ भन्ने मान्यतामा म छैन ।
मानिस जुनसुकै सम्प्रदायको किन नहोस राम्रो हो तर उस्ले कुनै जीव प्राणी प्रति
दयानगरि हिंसा गर्छ भने उ कसरी धार्मिक हुनसक्छ । भगवान भन्नु हुन्छ सबै संस्कार
अनित्यछ । उत्पत्ती हुन्छ क्षय हुन्छ ।
भवतु सब्ब मङ्गलम्
No comments:
Post a Comment